Ӗнер, кӑрлач уйӑхӗн 17-мӗшӗнче, Комсомольски районӗнче ферма уҫнӑ. Хӗрлӗ хӑйӑва касма республика Элтеперӗ Михаил Игнатьев, вырӑнти тӳре-шара, ял халӑхӗ пухӑннӑ.

Фермӑна Комсомольски районӗнчи Тукайӗнче уҫнӑ. Унӑн хуҫи — «Рассвет» ял хуҫалӑх производство кооперативӗ.

Ҫӗнӗ фермӑна 200 пуҫ ӗнелӗх тунӑ. Унтах — сумалли зал, администраципе хуҫалӑх пӳлӗмӗсем. Проектӑн пӗтӗмӗшле хакӗ 50 миллион тенке ларнӑ, ҫав шутран 28 миллионне ҫӑмӑллӑхлӑ кредит илнӗ.

Ял хуҫалӑх кооперативӗнче ӗне выльӑх шутне ҫывӑх вӑхӑтра икӗ хута яхӑн ӳстерме палӑртаҫҫӗ. Кун пирки предприяти ертӳҫи Михаил Афанасьев пӗлтернӗ.

Ҫӗнӗ фермӑра проект хӑвачӗпе 2020 ҫулта ӗҫлеме пуҫлӗҫ. Ун чухне ҫулталӑкне 1200 тоннӑран кая мар сӗт суса илме палӑртаҫҫӗ. Ку цифра пӗлтӗрхинчен 1,7 хут пысӑкрах.

Сӑмах май, 2018 ҫулта тукайсем кашни ӗнерен вӑтамран 6455 килограмм (республикӑра – 5500 килограмм) сӗт суса илнӗ.

Чӑваш Енри районсем ҫур акине хатӗрленме пуҫланӑ ӗнтӗ. Хӑшӗсем паян удобрени туянаҫҫӗ, теприсем вӑрлӑха кондицие лартассипе ҫине тӑраҫҫӗ.

«Россельхозцентр» федерацин патшалӑхӑн хысна учрежденийӗн Чӑваш Енри филиалӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, ӗнерхи кун тӗлне 44,8 пин тонна вӑрлӑх тӗрӗсленӗ. Ҫак кун тӗлне пӗлтӗр, сӑмах май, 45,1 пин тонна пахаланӑ. Халь тӗрӗсленинчен кондицие ларнӑ вӑрлӑх хисепӗ — 61 процент. Пӗлтӗрхи ҫак вӑхӑта акана юрӑхлӑ вӑрлӑх хисепӗ 34 процент пулнӑ.

Кондициллӗ вӑрлӑх хисепне Йӗпреҫ районӗнче 2 процент лайӑхлатнӑ.

Вӑрлӑха ака валли хатӗрлессипе уйрӑмах лайӑх ӗҫлекен районсен шутӗнче — Тӑвай тата Вӑрнар районӗсем. Малтан асӑннинче мӗнпур вӑрлӑхӑн 92 процентне хатӗрлесе ҫитернӗ, юлашкинчен каланинче ҫак хисеп 83 процентпа танлашнӑ.

Чӑваш Енре «Ҫӗрулми» курава 11-мӗш хут йӗркелеме хатӗрленеҫҫӗ. Хальлӗхе Раҫҫейри 10 ытла регионтан тата Беларуҫран унта хутшӑнма заявкӑсем килнӗ. Хамӑр хуҫалӑхсем унта кашни ҫулах хутшӑнма хапӑл. Палӑртмалла: ҫӗршывра кунашкал курав пирӗн республикӑра кӑна иртет.

Курав нарӑс уйӑхӗн 28-мӗшӗнче уҫӑлӗ, унта ҫӗруми туса илессипе ҫыхӑннӑ ыйтусене сӳтсе явӗҫ, специалистсем ҫӗнӗ сортсем, экспорт пирки калаҫӗҫ.

Пирӗн республикӑра та ыттисене кӑтартмалли сортсем нумай. Тӗслӗхрен, «Слава картофелю» предприяти вӑрлӑх кӑларас енӗпе ӗҫлет, пӗлтӗр унта ятарлӑ лаборатори уҫнӑ.

Курав Шупашкарти Николаев космонавт урамӗнчи суту-илӳ комплексӗнче пулӗ. Унта ҫӗрулми вӑрлӑхӗ те туянма май пулӗ.

Халӑхран пухакан сӗт хакӗ Чӑваш Енри ялсенче хӑпарнӑ. Кун пирки республикӑн Ял хуҫалӑх министерстви ведомствӑн агроапат-ҫимӗҫ рынокне йӗркелекен сектор хыпарлани тӑрӑх пӗлтерет.

Сӗте халӑхран пӗр литрне вӑтамран 19 тенкӗ те 30 пуспа пухаҫҫӗ. Ку вӑл унчченхи ҫулхи танлаштаруллӑ тапхӑртинчен 8,8 процент, е 1 тенкӗ те 70 пус, пысӑкрах. Тӗрлӗ районта тӗрлӗ хакпа пухаҫҫӗ. Улатӑр районӗнчех, ав, пӗр литр хакӗ 17 тенкӗрен пуҫласа 21 тенке те 50 пуса ҫитет.

Сӗт хакне Йӗпреҫ районӗнче 1 тенкӗ ӳстернӗ, Комсомольскипе Елчӗк районӗсенче — 50-шар пус.

Халӑхран тата хуҫалӑхсенчен пухнӑ сӗте тирпейлекен предприятисем вӑтамран 23 тенкӗ те 35 пуспа туянаҫҫӗ. Юлашки эрнере савутсем, сӑмах май, хака 10 пус чакарнӑ.

Чӑваш Енри виҫӗ агропромышленность предприятийӗ Мускавран пысӑк сумма укҫа илӗ. Вӗсем кӑҫал калӑпӑшлӑ инвестици проекчӗсене пурнӑҫа кӗртнӗ. Ансартрах каласан, выльӑх-чӗрлӗх фермисем хута янӑ.

Федераци хыснинчен субсиди илмелли конкурсра Патӑрьел районӗнчи «Исток» тулли мар яваплӑ общество, Хӗрлӗ Чутай раойнӗнчи «Коминтерн» ял хуҫалӑх кооперативӗ, Вӑрнар районӗнчи «Вӑрнарти аш-какай комбиначӗ» акционерсен обществи ҫӗнтернӗ. Малтанхисем пӗрер проект тӑратнӑ, юлашкинчен асӑнни — иккӗ.

Вӗсен пӗтӗмӗшле смета хакӗ 326 миллион та 400 пин тенке ларнӑ. Проект хуҫисене хыснаран 81 миллион та 600 пин тенкӗ лекмелле.

Кӑҫал, сӑмах май, Чӑваш Енри ял хуҫалӑх предприятийӗсем 32 инвестици проектне 1 миллиард тенкӗлӗх пурнӑҫа кӗртнӗ.

Чӑваш Енре кӑҫал пуҫтарса кӗртнӗ ҫӗр улмин пысӑк пайне республикӑри виҫӗ районта туса илнӗ. Кун пирки Чӑваш Енӗн Ял хуҫалӑх министерствин инноваци, отрасль аталанӑвӗн тата ҫӗр ӗҫӗн пайӗ пӗлтерет.

Ҫӗр улми туса илессипе тӑван республикӑмӑр кӑҫал федерацин Атӑлҫи округӗнче виҫҫӗмӗш вырӑн йышӑннӑ. Асӑннӑ культурӑн калӑпӑшӗпе пирӗнтен Чулхула облаҫӗ тата Тутар Республики ирттернӗ. Кунта сӑмах ял хуҫалӑх предприятийӗсемпе пысӑк фермерсем пирки пырать.

Чӑваш Енри ял хуҫалӑх предприятийӗсенче тата хресчен (фермер) хуҫалӑхӗсенче иккӗмӗш ҫӑкӑра 142,5 пин тонна туса илнӗ. Тухӑҫ гектартан вӑтамран 185,1 центнер тухнӑ.

Республикӑра туса илнӗ мӗнпур ҫӗр улминчен 44,5 проценчӗ Куславкка, Патӑрьел, Комсомольски районӗсене тивет.

Шӑмӑршӑ районӗнчи ял хуҫалӑх предприятийӗсенчен пӗри ял хуҫалӑх тӗллевӗллӗ ҫӗрпе хӑй тӗллӗн усӑ курнине тупса палӑртнӑ. Кӑлтӑка вӑл тӑрӑхри прокуратура асӑрханӑ.

Чӑваш Енӗн прокуратурин пресс-служби пӗлтернӗ тӑрӑх, «Колос» агрофирма ака-суха тума усӑ курнӑ хӑш-пӗр ҫӗр лаптӑкӗн харпӑрлӑх хуҫи те шутланман иккен.

Хӑйӗн мар ҫӗрпе усӑ курнӑ факта палӑртнӑ хыҫҫӑн прокуратура тӗрӗслев ӗҫне Росреестра ярса панӑ. Ҫӗр лаптӑкне хай тӗллӗн ярса илнӗ предприятие Административлӑ майпа правӑна пӑсни ҫинчен калакан кодексӑн 7.1-мӗш статйин 1-мӗш пайӗпе явап тыттарӗҫ.

Кӑлтӑка пӗтермеллине асӑрхаттарса Шӑмӑршӑ район прокуратури предприяти пуҫлӑхӗ ячӗпе хут ҫырнӑ. Унта яваплисене явап тыттарма та ыйтнӑ.

Сӗт тирпейлекен савут тума Китай усламҫисене урӑх вырӑнта ҫӗр уйӑрса парасшӑн. «Чувашия – Сычуань» агропроекта тӑвассипе ҫыхӑннӑ ыйтусене Чӑваш Енӗн Правительствин Пуҫлӑхӗ Иван Моторин ертсе пынипе ирттернӗ канашлура сӳтсе явнӑ.

Аса илтерер, Китай инвесторӗсем сӗт тирпейлекен савута Муркаш районӗнчи Москакасси ял тӑрӑхӗнчи Эхветкасси ялӗ патӗнче тӑвас тенӗччӗ. Унта вӗсем ҫӗр те туяннӑччӗ. Ял халӑхӗ шикленсе ӳкнипе шӑв-шав ҫӗкленӗ. Вӗсем савутран таса мар шыв урам тӑрӑх юхӗ, ҫывӑхри пӗвене кайӗ тата ытти ҫавӑн йышши пӑтӑрмахран хӑраса ӳкнӗ. Вырӑнтисене шиклентерме вут хуракансем те пулнӑ тесе калаҫаҫҫӗ.

Премьер-министр ирттернӗ канашлӑва Чӑваш Енӗн экономика аталанӑвӗн министрӗ Владимир Аврелькин, ЧР Ял хуҫалӑх министерствин ӗҫченӗсем, Муркаш район администрацийӗнче тӑрӑшакансем, «Сычуань-Чувашия агропромышленная торговая компания» тулли мар яваплӑ общество ҫыннисем хутшӑннӑ.

Китай инвесторӗсене тӗрлӗ ҫӗрте ҫӗр сӗннӗ, ҫав шутра — Канашра та.

Турцири TANIS Чӑваш Енре упрамалли элеватор хута ярасшӑн. Кун пирки Ял хуҫалӑх министерствинче калаҫнӑ.

Инвесторсем Чӑваш Ене килсе хӑйсем мӗн тума пултарни пирки каласа кӑтартнӑ. Компани ял хуҫалӑх продукцине упрамалли, хатӗрлемелли хатӗр-хӗтӗр кӑларас енӗпе ӗҫлет. Савут 25 пин тӑваткал метр лаптӑка йышӑнать. Халӗ унта тулӑ, ясмӑк, ытти кӗрпе, ҫӑнӑх хатӗрлемелли хатӗрсем туса кӑлараҫҫӗ.

Турцири инвесторсем каланӑ тӑрӑх, Чӑваш Енре хӑйсен проектне пурнӑҫлама май килсен вӗсене патшалӑх пулӑшу парӗ.

Ӗпхӳре те агропромышленность комплексӗн ӗҫченӗсем нумаях пулмасть професси уявне палӑртнӑ. Вӗсене республика пуҫлӑхӗн тивӗҫӗсене пурнӑҫлакан Радий Хабиров саламланӑ.

Асӑннӑ отрасльте тӑрӑшакансене тӗрлӗ шайри наградӑпа чысланӑ. Пурӗ 45 ҫынна сумлӑ наградӑпа хавхалантарнӑ. Пушкӑртстанри «Урал сасси» хаҫат пӗлтернӗ тӑрӑх, «ҫак 45 ҫын шутӗнче Авӑркас районӗнчи «Толбазинский хлебокомбинат» потребительсен кооперативӗнчи ҫӑкӑр пӗҫерекен Елена Григорьевна Яковлева та пур. Ӗҫри ҫитӗнӳсемшӗн ӑна «Пушкӑртстан Республикин апат-ҫимӗҫ индустрийӗн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ» ята парса чысланӑ». Елена Григорьевна ҫак ӗҫре 37 ҫул вӑй хурать иккен. Унта вӑл Шланлӑри шкула пӗтернӗ хыҫҫӑнах вырнаҫнӑ. Ӗҫтешӗсем ун пирки ыррине ҫеҫ калаҫҫӗ-мӗн.