Ҫӗрпӳ районӗнче хӗрсе кайсах хӑмла татаҫҫӗ. Ӗҫ мӗнле пынипе Ҫӗрпӳ район администрацийӗн пуҫлӑхӗн тивӗҫӗсене вӑхӑтлӑх пурнӑҫлакан Борис Марков тата АПК аталанӑвӗн тата муниципалитет харпӑрлӑхӗн пайӗн специалист-эксперчӗ Татьяна Степанова паллашнӑ.

Хӑмла плантацийӗнче ҫум курӑк та ӳсмест, ретсене кӑпкалатсах тӑнӑ, удобрени сапнӑ. Хӑмла татакан ҫынсене вӗри апатпа та сӑйлаҫҫӗ.

Каласа хӑвармалла: Чӑваш Енре хӑмлана алӑ вӗҫҫӗн пуҫтараҫҫӗ: ултӑ метр тӑршшӗ хунава касса прицеп ҫине тиеҫҫӗ те комбайн патне илсе каяҫҫӗ.

Йӗпреҫ районӗнчи "Красный партизан" колхозри фермӑра. 18, апрель, 2014 ҫ.

Иосиф Дмитриев режиссёр, Трер псевдонимпа та паллӑскер, каласа панинчен:

ГИТИСра пӗлӳ илнӗ вӑхӑтра виҫӗ уйӑхлӑх практикӑра пултӑм. Ку тапхӑрта спектакль лартсан та, лартмасан та юратчӗ. Эпӗ хатӗрлерӗм. «Кӗре кӗрсен» постановкӑна аслӑ ӑрури артистсем паянхи кун та астӑваҫҫӗ. Анчах хӑшӗ-пӗри ӑна «Ферма хӗрӗсем валли мар ку» тесе тиркерӗ.

Кам-ха вӗсем, "ферма хӗресем"?

Выльӑх-чӗрлӗх фермисенче ӗҫлекен хӗрарӑмсене, тӗпрен илсен ҫамрӑкраххисене, ҫапла калаҫҫӗ чӑвашсем.

Вӑт ҫавсем тӗлӗшпе эп мухтав сӑмахӗ калама хӑтланса пӑхасшан. Ку ӑнлава илтсенех тӳрех унчченхи саманасенчи ҫамрӑк ӗне сӑвакансем аса килеҫҫӗ. Хальхи вӑхӑтра, чылай ҫӗрте, унчченхи колхоз фермисем тахҫанах ӗнтӗ юхӑнса выртаҫҫӗ. Е, унта-кунта кӑштах пур пулсан та, ӗҫлекенӗсем нумаях мар.

Малалла...

«Юрма» тулли мар яваплӑ обществӑн продукцийӗ сывлӑхшӑн сиенлӗ пулнӑ. Россельхознадзорӑн Чӗмпӗр облаҫӗнчи тата Чӑваш Енри управленийӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, кӑҫалхи ака уйӑхӗнче асӑннӑ фабрикӑра кӑларакан чӑх чӗппин пӗҫҫинче Listeria monocytogenes бактери тупса палӑртнӑ. Ун хыҫҫӑн предпрятире лаборатори тӗрӗслевӗн ҫивӗч режимне йӗркеленӗ.

Ҫавӑн хыҫҫӑн надзор органӗ Чӑваш Енӗн Арбитраж судне ҫитнӗ. Предприятие вӑл административлӑ майпа явап тыттарса 300 пин тенкӗрен пуҫласа 600 пин тенкӗ таран штрафлама ыйтнӑ. Россельхознадзорӑн управленийӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, суд ларӑвӗ авӑн уйӑхӗн 25-мӗшӗнче иртмелле. Унта «Юрма» предприятине епле явап тыттарассине пӑхса тухӗҫ. Штраф суммин виҫи те тӳресен йышӑнӑвӗнчен килӗ.

Чӑваш Енри хуласенче «Кӗр парнисем» ярмӑрккӑ ӗҫлеме пуҫланӑ. Ҫак тапхӑрта республикӑри аграрисене пахча-ҫимӗҫе сутмашкӑн тӳлевсӗр вырӑнсем уйӑрса парӗҫ.

Ҫӗнӗ Шупашкарта ярмӑрккӑ ҫурла уйӑхӗн 19-мӗшӗнчен пуҫласа юпан 25-мӗшӗччен ӗҫлӗ. Шупашкарта, Улатӑрта, Ҫӗмӗрлере, Канашра вара аграрисен пахча ҫимӗҫне ҫурла уйӑхӗн 25-мӗшӗнчен пуҫласа юпа уйӑхӗн 14-мӗшӗччен туянма май пулӗ.

Ярмӑрккӑна канашлура ЧР ял хуҫалӑх министрӗпе Сергей Артамоновпа сӳтсе явнӑ. Унта тӳлевсӗр вырӑнсем ӑҫта пуласси пирки калаҫнӑ.

Шупашкарта тӗп лапамсем «Мадагаскар» суту-илӳ комплексӗ ҫывӑхӗнче тата «Николаевски» суту-илӳ комплексӗнче ӗҫлӗҫ.

Шупашкар районӗнче кӑҫал пысӑк теплица комплексӗ хута ярасшӑн. Вӑл хальхи вӑхӑтри технологисене тӗпе хурса хӑпартнӑскер пулӗ. Ӑна пиллӗкмӗш ӑрури тесе калаҫҫӗ. Асӑннӑ районти Тутаркасси ял тӑрӑхӗн территорийӗнче ҫӗкленекен комплексри пахча ҫимӗҫе автомат тытӑм шӑварса тӑрӗ, вӑл е ку пахалӑхлӑ апатпа та ӑслӑ техника тивӗҫтерӗ, ҫутӑпа ӑшша та компьютер йӗркелесе тӑрӗ.

Чӑваш Ен Элтеперӗн Администрацийӗн пресс-службинче пӗлтернӗ тӑрӑх, комплекса икӗ ӑстрӑмпа хӑпартӗҫ. Теплицӑн икӗ блокне, калча уйрӑмне, вӗсене тытса тӑракан блоксене кӑҫалах ӗҫлеттерме пуҫласа Ҫӗнӗ ҫулччен унта продукци туса илме ӗмӗтленеҫҫӗ. Теплицӑна «Ренова» компани (хуҫи Виктор Вексельберг) укҫипе хӑпартаҫҫӗ. Строительство епле пынипе ӗнер Чӑваш Ен пуҫлӑхӗ Михаил Игнатьев паллашнӑ.

Маларах эпир Шупашкар районӗнчи Котеркасси ялӗнче пурӑнакансем уйри ҫӗр пайӗсем патне пыма май ҫуккишӗн пӑшӑрханнине, ял ҫыннисем ҫак ыйтупа район прокурорӗ патне ҫитнине пӗлтернӗччӗ. Аса илтерер, ҫӑхавра палӑртнӑ тӑрӑх, «Новочебоксарский» теплица комплексне тӑвакансем ял ҫыннисен ҫӗр пайӗсем патне каякан ҫула карта тытса хунӑ.

Малалла...

Чӑваш Енри ял хуҫалӑх предприятийӗсене дизель топливи туянма Мускавран укҫа уйӑрӗҫ. Пирӗн республикӑри хуҫалӑхсене 36,2 миллион тенкӗ уйӑрӗҫ. Субсиди парасси ҫинчен калакан хушӑва Раҫҫейӗн премьер-министрӗ Дмитрий Медведев алӑ пуснӑ.

Дизель топливи туяннишӗн субсиди валли нухрата Раҫҫейӗн резерв фондӗнчен уйӑрма палӑртнӑ. Ҫак тӗллевпе хыснаран 5 миллиард тенкӗ уйӑрӗҫ. Ҫав шутран 36,2 млн тенки Чӑваш Енри ял хуҫалӑх предприятийӗсене лекӗ. Федерацин Атӑлҫи регионӗсенчен Ӗренпур облаҫне 237,8 миллион тенкӗ уйӑрма палӑртнӑ, Мари Эл республикине — 27,7 миллион тенкӗ. Федерацин Атӑлҫи округӗнчи регионсене пӗтӗмпе 1,38 миллиард тенкӗ тивӗҫӗ. Укҫа регионсенчи ял хуҫалӑх предприятийӗсем тӑрӑх пайланӗ.

Халӑхран пухакан сӗт хакӗ пӗр вӑхӑтра Чӑваш Енре палӑрмаллах чакса кайрӗ. Шупашкар районӗнчи Янӑш тӑрӑхӗнче ӑна, акӑ, литрне 11 тенкӗпе пухма тытӑнчӗҫ. «Ӗне усрама пӑрахмалла, йыша чакармалла», — тесе пӑшӑрханмах пуҫланӑччӗ ял халӑхӗ. Нумаях пулмасть сӗт хакӗ кӑштах хӑпарчӗ. Маларах эпӗ асӑннӑ тӑрӑхра, сӑмахран, ӑна 13 тенкӗпе пухаҫҫӗ.

Сӗт йӳнелсе кайни пирки Чӑваш Енре монополипе кӗрешекенсене евитлекенсем пулнӑ. Ҫакӑн пирки паян ирттернӗ пресс-конференцире Монополипе кӗрешес енӗпе ӗҫлекен федераци службин Чӑваш Енри уйрӑмӗн ертӳҫи Вячеслав Борисов пӗлтерчӗ.

Сӗте пухакансем, вӑл каланӑ тӑрӑх, каварлашман. Халӑхран пухакан сӗте ӑна тирпейлекен савутсем хайсен производствинче типӗтнӗ сӗтпе усӑ курнӑран йӳнетнӗ. Сӗтрен хатӗрленӗ апат-ҫимӗҫ ГОСТпа килӗшсе тӑмаллине республикӑри виҫӗ савута асӑрхаттарнӑ, твиӗҫлӗ мерӑсем йышӑнма хушнӑ.

Утӑ уйӑхӗн 30-мӗшӗнче каҫхи 10 сехетре Вӑрнар районӗнчи Кивьял Нурӑс ялӗ ҫывӑхӗнче трактор ҫаврӑнса ӳкнӗ. Шел те, водитель вилнӗ.

Тракторист хӑйӗн участокӗнче утӑ тавӑрнӑ. Вӑл ҫыран хӗррине пырсан руле итлеттереймен. Транспорт ҫырмана анса кайнӑ. Водитель вӑйлах суранланнӑ, сывлама пӑрахнӑ.

Трактора регистрациленӗ, кӑҫал техосмотр кӑларнӑ пулнӑ, арҫыннӑн права та пулнӑ. Чӑваш Енри патшалӑх технадзорӗ тимлӗ тата асӑрхануллӑ пулма ыйтать. Уйрӑмах транспортпа каҫхине ӗҫленӗ вӑхӑтра кун пирки манмалла мар.

Ӗнер ЧР Ял хуҫалӑх министерствинче «Юрма» агрохолдингра чӑх-чӗп каяшне тирпейлес ыйтӑва пӑхса тухнӑ. Шупашкарти ырӑ мар шӑрша ЧР Элтеперӗ Михаил Игнатьев та туйнӑ ахӑртнех — ку ыйтупа канашлу ирттернӗ.

Хапрӑк ертӳҫи Владимир Ермолаев каяшран удобрени тумалли проектпа паллаштарнӑ. Сӑмах май, унччен вӑл унашкал савута ҫулталӑк вӗҫне туса пӗтерессине пӗлтернӗччӗ.

Россельхознадзорӑн ертӳҫин тивӗҫӗсене пурнӑҫлакан Николай Романов ӗҫе хӑвӑртлатма ыйтнӑ. Шупашкар тата Шупашкар районӗн ҫыннисем лайӑх мар шӑршӑран йӑлӑхнӑ-мӗн, ҫӑхавсем килсех тӑраҫҫӗ.

Канашлура каяша утилизацилемелли паянхи мелтен хӑтӑлмаллине пӗлтернӗ. Палӑртмалла: халӗ ЧР Арбитраж судӗнче агрохолдинг тӗлӗшпе килнӗ тӑватӑ тавӑҫа пӑхса тухаҫҫӗ.

Патӑрьел, Ҫӗрпӳ, Шӑмӑршӑ, Комсомольски тата Елчӗк районӗсенче ҫумӑр сахал ҫунӑ. Специалистсем палӑртнӑ тӑрӑх, асӑннӑ районсенче тӑпрара нӳрӗк ҫителӗксӗр.

Чӑваш Енри тавралӑха гидрометерологи тата мониторинг ирттерекен центр даннӑйӗсене ӗненес тӗк, унта 30 кун 0-20 сантиметр тарӑнӑшӗнче 4-6 миллиметр саппас нӳрӗк ҫеҫ пулнӑ.

Специалистсем ҫумӑр ҫуманран тапра, ӳсен-тӑран типнине калаҫҫӗ. ЧР Ял хуҫалӑх министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх, асӑннӑ 5 районта нӳрӗк ҫитмен тӑпра ҫинче 41,7 процент ҫӗрулми, 38,9 процент пахча ҫимӗҫ тата 29,7 процент тыр-пул, пӑрҫа йышши культурӑсем ӳсеҫҫӗ.